W działaniach performera możemy dostrzec pewien niebezpieczny element, z którym wiąże się tworzenie prac w duchu przekraczania antropocentryzmu (wykorzystywanie natury do własnych, w tym kontekście artystycznych celów). Obecnie gesty artystów są dużo bardziej przemyślane, lecz momentami nadal wykorzystuje się środowisko naturalne do przekazania własnej idei.
Jezioro łabędzie to jedno z moich najważniejszych wspomnień z wczesnego dzieciństwa. Jest to zarazem doświadczenie, z którego wagi i znaczenia zdaję sprawę dopiero teraz, po latach.
W trakcie Świąt Bożego Narodzenia trudno nie myśleć o ważnej w tym czasie roli zwierząt. Do Betlejem Maryja udała się na osiołku, a potem to zwierzęta ugościły ciężarną kobietę w stajenkowych progach i pierwsze powitały na świecie jednego z najbardziej znaczących proroków. Na pamiątkę tego wydarzenia powstało parę przedstawień o charakterze performatywnym. Na terenie Polski najbardziej znane są jasełka, stajenka nożonarodzeniowa oraz chodzący po domach kolędnicy.
Podejmując na nowo przywołany w poprzednim numerze Pro Arte, występujący w poezji Zbigniewa Herberta specyficzny sposób postrzegania świata, skupiony na szczególe, w kolejnej części mojego szkicu przyjrzę się utworom poety, które stanowią refleksje nad ciałem (cielesnością) człowieka oraz wierszom w pewnym stopniu wiążącym się z rozumieniem ciała, próbującym pochwycić śmierć, niejako zanalizować możliwości przygotowania się do niej, słowem „oswojenia” jej.
Potencjalne kontrowersje związane z tym, czy kilkuwyrazowe utwory są jeszcze poezją, najwyraźniej nie zrażają poetów do tworzenia wierszy krótkich i bardzo krótkich. Mała forma liryczna bywa eksperymentem, ukłonem w stronę awangardy, a czasem zupełnie odwrotnie – jest wyrazem szacunku dla tradycji, grą z tradycją, próbą odnalezienia swojego w niej miejsca.
Okruch rozumiany jako skupienie na szczególe przejawia się u Herberta w wierszach miejsko-rodzinnych, w utworach podejmujących zagadnienie cielesności, realizujące się w zainteresowaniu częściami ciała, w dziełach dotyczących pamięci historycznej, w lirykach odczytywanych jako swoiste studium nad przedmiotami, w licznych wierszach „muzycznych” oraz w utworach będących refleksją nad przemijaniem, nieuleczalną chorobą czy procesem przygotowania się do śmierci.
Czy można pomyśleć o kulturze bez poszukiwania dla niej wzorców odległych, także i tych mitologicznych oraz silnie idealizowanych? Czy myślenie o niej można zbudować na faktycznych doświadczeniach i aktualnej rzeczywistości? A jeśli można, to jakim kosztem dla kultury, jej przejawów oraz sposobów ich recepcji? Co stanie się, gdy podstawy te powstaną nie z wzniosłości czasów minionych, a z materii bardziej namacalnej, wszechobecnej, najbardziej wspólnej, żywej i kolektywnej?
Czym właściwie jest zwiastun? Formą zapowiedzi i promocji filmu? Zestawem najlepszych scen? Przede wszystkim wydarzeniem. Wypuszczenie przed wytwórnię zwiastuna można chyba porównać do podłożenia bomby. Internet dosłownie wybucha. Zaczyna roić się od kolejnych pytań i teorii spiskowych. Umiejętnie podsycane zainteresowanie może się tlić miesiącami – chociażby do momentu pojawienia się rozbudowanej wersji teasera, zdjęć z planu czy zabawnego wywiadu z aktorem odgrywającym główną postać.
O czym opowiada ta zimowa baśń Andersena? O zagubieniu (się) Kaja, o pięknym dążeniu Gerdy, o dorastaniu dzieci. Ale też o świecie, w którym coś się stało. Raz stało się niepostrzeżenie i daleko, jak daleko od ziemi znajduje się niebo, by stawać się wiele razy, bez końca, tak blisko, jak blisko oka znajduje się – kryształowa – łza.
Lęk o to, co przyniesie przyszłość, przestał być domeną dorosłych i coraz bardziej przenosi się na młodszych odbiorców kultury. Ludzkość patrzy na horyzont i zastanawia się nad tym, jak sama siebie zniszczy.
